13/02/2025 7:04:28 | Print

Kháng kháng sinh đang là một vấn đề ngày càng nghiêm trọng trong điều trị các bệnh do vi khuẩn gây ra, bao gồm cả bệnh do não mô cầu Neisseria meningitidis (Nm)

Thượng tá, thạc sĩ, bác sĩ Triệu Phi Long, Chủ nhiệm Khoa Vi sinh vật của Viện Y học Dự phòng Quân đội, cho hay bệnh do Nm là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, nguy hiểm, có khả năng gây dịch lớn với những diễn biến vô cùng phức tạp và khó lường. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm có khoảng 1,2 triệu ca mắc, trong đó khoảng 350.000 ca tử vong. Bệnh lý này đã từng gây ra hàng loạt đợt dịch lớn, đặc biệt là ở châu Phi trong suốt thế kỷ 20, và vẫn đang là mối đe doạ nghiêm trọng đối với sức khoẻ cộng đồng hiện nay.

Thượng tá, thạc sĩ, bác sĩ Triệu Phi Long, Chủ nhiệm Khoa Vi sinh vật của Viện Y học Dự phòng Quân đội.

Năm 2021, WHO đã phát động Chiến dịch “Đánh bại viêm màng não vào năm 2030”. Chiến dịch này hướng tới mục tiêu giảm tỉ lệ mắc và tử vong do bệnh này trước năm 2030. Để đạt được mục tiêu trên, WHO kêu gọi các quốc gia tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cộng đồng về bệnh và tạo điều kiện thuận lợi cho các quốc gia tiếp cận vắc xin một cách hiệu quả.

Tại Việt Nam, hàng năm vẫn ghi nhận nhiều ca bệnh và các đợt dịch nhỏ tại khắp các địa phương. Mặc dù hệ thống giám sát bệnh đã được thiết lập từ năm 2012, nhưng dữ liệu về bệnh vẫn còn thiếu sót và những chính sách tiêm vắc xin hiện chưa được tích hợp vào chương trình tiêm chủng quốc gia một cách hiệu quả.

Đáng lo ngại, trong lịch sử đã xuất hiện hiện tượng Nm kháng sulfonamid diễn ra một cách nhanh chóng. Kháng sinh sulfonamid đã được sử dụng trong điều trị nhiễm Nm từ những năm 1940.

“Ban đầu kháng sinh này tỏ ra vô cùng hiệu quả trong điều trị ca bệnh và người tiếp xúc gần, dẫn đến sự lạc quan rằng bệnh do Nm sẽ bị đẩy lùi, thậm chí mục tiêu phát triển vắc xin ở giai đoạn này cũng bị lãng quên. Tuy nhiên, đến năm 1947, Nm đã kháng sulfonamid, và nghiên cứu của Kauffman và cộng sự (1948) đã chỉ ra rằng một số chủng Nm bắt đầu kháng sulfonamid, khiến cho việc điều trị nhiễm Nm trở nên khó khăn hơn. Đầu những năm 1960, Quân đội Mỹ đã thất bại khi dùng sulfonamid điều trị ca bệnh và người tiếp xúc gần. Điều này khiến cho việc phát triển vắc xin được khởi động trở lại”, thạc sĩ Long thông tin.

Bên cạnh đó, hiện cũng có sự xuất hiện chủng đa kháng. Theo đó, sự xuất hiện của các chủng Nm kháng Ampicillin, Ciprofloxacin, Chloramphenicol và những chủng đa kháng (kháng ít nhất 2 loại kháng sinh) đã được ghi nhận tại nhiều quốc gia.

Hiện nay, người ta phát hiện Nm nhận gen kháng kháng sinh từ vi khuẩn Lậu cầu – một trong những tác nhân có mức độ kháng kháng sinh phổ biến và lan rộng nhất hiện nay, khiến cho diễn biến kháng sinh càng trở nên khó lường hơn.